Jak psychologia behawioralna wpływa na projektowanie UX
Poza pikselami
Zastanawialiście się kiedyś, dlaczego niektóre aplikacje po prostu „czujemy”, że działają? Albo dlaczego dany produkt sprawia, że chcecie z niego korzystać w kółko? Sekretem nie są tylko piękne ikonki czy płynne animacje. Prawdziwa magia dzieje się pod powierzchnią, głęboko w zakamarkach ludzkiego umysłu. Dziś zanurkujemy w fascynujący świat psychologii behawioralnej i jej potężnego wpływu na projektowanie UX.
Zapomnijmy na chwilę o samym wyglądzie. Zastanówmy się, jak ludzie naprawdę myślą, podejmują decyzje i wchodzą w interakcje ze światem cyfrowym. Projektujemy przecież dla ludzi, prawda?
Projektowanie intuicyjne: O co w tym chodzi?
Często mówimy o „intuicyjnym” interfejsie. Ale co to tak naprawdę znaczy? Intuicyjność to nic innego jak zgodność z naszymi wrodzonymi schematami myślenia i wcześniejszymi doświadczeniami. Psychologowie badają to od lat, a my, projektanci, możemy z tego czerpać garściami.
Pomyślcie o codziennych przedmiotach: klamka, długopis, włącznik światła. Ich użycie jest intuicyjne, bo ich forma „sugeruje” funkcję. W UX działa to dokładnie tak samo.
Kilka zasad psychologii, które musicie znać (i stosować!)
- Prawo Fittsa: Większe = Łatwiejsze!
- Prawo Fittsa to kluczowa zasada w projektowaniu UX. Mówi, że czas potrzebny na dotarcie do celu zależy od odległości do niego i jego rozmiaru. W świecie projektowania interfejsów oznacza to prosto: im większy i bliżej (mentalnie) jest element interaktywny, tym łatwiej w niego kliknąć. Dlatego przyciski „Kup teraz” są zazwyczaj spore i dobrze widoczne, a nie malutkie i ukryte w rogu.
- Więcej informacji: Wikipedia: Prawo Fittsa oraz książka „Don’t Make Me Think, Revisited” Steve’a Kruga – absolutna biblia UX, która dużo czerpie z psychologii.
- Paradoks Wyboru: Mniej znaczy więcej.
- Często myślimy, że im więcej opcji, tym lepiej. Okazuje się, że to pułapka! Psychologowie Iyengar i Lepper w słynnym badaniu z dżemami pokazali, że zbyt duży wybór paraliżuje decyzję i prowadzi do mniejszej satysfakcji.
- W UX: Ograniczajcie liczbę opcji nawigacyjnych, pól formularza czy wariantów produktu, jeśli to możliwe. Pomóżcie użytkownikowi podjąć decyzję, zamiast go przytłaczać. Często to my, projektanci, musimy podjąć trudną decyzję o uproszczeniu.
- Więcej informacji: Badanie Iyengar i Lepper (2000) „When Choice Is Demotivating: Can One Desire Too Much of a Good Thing?” opublikowane w Journal of Personality and Social Psychology. Warto również zapoznać się z koncepcją „Paradoksu Wyboru” Barry’ego Schwartza.
- Heurystyki: Upraszczanie procesu decyzyjnego.
- Nasz mózg jest leniwy (w dobrym tego słowa znaczeniu!). Używa heurystyk – mentalnych skrótów, aby szybko podejmować decyzje bez analizowania każdego szczegółu.
- W UX: Wykorzystujcie znane wzorce i konwencje. Użytkownik widzi ikonę lupy? Wie, że to wyszukiwarka. Trzy poziome linie? To menu hamburgerowe. Nie zmuszajcie go do nauki czegoś nowego, jeśli nie musicie. Konsekwencja w projektowaniu jest kluczowa.
- Więcej informacji: Książki noblisty Daniela Kahnemana, np. „Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym”.
- Efekt Von Restorffa: Coś się wyróżnia? Pamiętamy to!
- To zjawisko, w którym element, który znacząco różni się od innych w grupie, jest łatwiej zapamiętywany.
- W UX: Używajcie kontrastu, rozmiaru, koloru, aby wyróżnić kluczowe elementy, np. przycisk CTA (Call to Action). Chcecie, żeby użytkownik kliknął „Dodaj do koszyka”? Sprawcie, by ten przycisk krzyczał: „KLIKNIJ MNIE!”. Ale pamiętajcie o umiarze – jeśli wszystko się wyróżnia, nic się nie wyróżnia.
- Więcej informacji: Poszukajcie „Von Restorff effect” w literaturze psychologicznej.
Podsumowanie (i zaproszenie do refleksji)
Projektowanie UX to nie tylko estetyka. To głębokie zrozumienie ludzkiego zachowania, procesów poznawczych i emocji. Kiedy projektujemy, stajemy się trochę psychologami – musimy przewidzieć, jak ludzie będą reagować, co będą czuć i jak będą myśleć.
Następnym razem, zanim zaczniecie rzucać pikselami, poświęćcie chwilę na zastanowienie: Jakie zasady psychologii możecie zastosować, aby Wasz projekt był nie tylko ładny, ale przede wszystkim skuteczny i satysfakcjonujący dla użytkownika?
To jest tylko wierzchołek góry lodowej! Psychologia behawioralna oferuje o wiele więcej narzędzi, które pomogą Wam tworzyć lepsze doświadczenia użytkownika. W kolejnych wpisach będziemy zagłębiać się w inne fascynujące aspekty. o wiele więcej narzędzi. W kolejnych wpisach będziemy zagłębiać się w inne fascynujące aspekty.
